We kennen allemaal wel een paar landschapsfoto’s waar we bijna bij staan te kwijlen. Hoe krijgen sommige landschapsfotografen zulke mooie foto’s uit hun camera? Toen ik naar IJsland ging heb ik me er in verdiept en ik ben achter het grote geheim gekomen. Of eigenlijk zijn het 2 geheimen.

Het grote geheim heet: filters. En dan in het speciaal een grijsfilter en een grijsverloop filter.

Wat zijn filters?

Filters zijn glasplaatjes die je voor je lens houdt. Sommige filters zijn rond, die schroef je op je lens. Andere filters zijn gewoon vierkantje glasplaatjes, daar heb je een houder voor nodig. Die houder schroef je dan op je camera, en daar schuif je dan de glasplaten in. Zo’n houder werkt iets ingewikkelder dan een rond filter, maar het voordeel is dat je er meerdere filters tegelijk in kunt schuiven. Zo kun je dus filters over elkaar heen gebruiken.

Foto door NandoOnlineFotografie

Hoe werken filters?

Filters werken met ‘stops’. Elk filter houdt een bepaald aantal ‘stops’ licht tegen. Zo’n stop is een stapje in de instellingen op je camera. Als je je sluitertijd van 1/60e seconde naar 1/30 seconde veranderd, is dat één stapje opzij, dus één stop. Elke stop betekent een halvering of verdubbeling aan licht. In het geval van 1/60e seconde naar 1/30e seconde verdubbelen we de hoeveelheid licht.

Een filter dat 3 stops licht tegenhoud brengt je sluitertijd met drie stapjes omlaag. Was je sluitertijd zonder filter 1/60e seconde, dan wordt de sluitertijd met dat filter 1/8e seconde.

Het grijsfilter/ND filter

Neutral Density (afgekort ND) filters zijn een van de meest gebruikte filters in de landschap fotografie. Het effect wat je hiermee kan bereiken is onmogelijk na te bootsen in photoshop. Een ND filter kun je ook wel een grijsfilter noemen. Het filter is namelijk effen grijs. Hij werkt als een soort zonnebril voor je camera. Hij beperkt de hoeveelheid licht waardoor je op klaarlichte dag ineens met hele lange sluitertijden kan werken, wat hele bijzondere resultaten geeft.

Zo kun je de meest toeristische plekken vastleggen zónder toeristen, simpelweg door de sluitertijd zo lang te maken dat alle toeristen vervagen door hun beweging en dus ‘onzichtbaar’ zijn.

Je kunt ook water veranderen in een soort melkachtige mist. Zo creëer je een rustig beeld waar je normaal gesproken allerlei lijnen en bewegingen in het water zou zien. Ook snelbewegende wolken kun je op deze manier vast leggen.

Je hebt lichte ND filters, deze halen maar weinig stops aan licht weg. Je hebt ook de zware ND filters, zoals de Big Stopper van Lee. Deze haalt wel 10 stops aan licht weg! Hierdoor kun je op klaarlichte dag gewoon met lange sluitertijden werken.

Zo’n filter als de Big Stopper is zo donker dat je camera niet meer kunt scherpstellen als het filter eenmaal op de camera zit. Bij dit filter moet je dus eerst zonder filter scherpstellen en de compositie maken. Pas daarna schroef je het filter er op en maak je de foto.

Het grijsverloop filter / ND grad filter

Dit filter werkt eigenlijk hetzelfde als het grijsfilter, maar dan is hij enkel voor de helft grijs. Misschien heb je het zelf ook wel eens gemerkt; bij landschappen komt je lucht vaak overbelicht uit op je foto. Hoe hard je ook je best doet, je krijgt de voorgrond én de lucht gewoon niet allebei correct belicht omdat het contrast gewoon te groot is. Je oog kan dit prima waarnemen, maar camera’s kunnen hier niet goed mee om gaan. Daar kan het verloopfilter bij helpen!

Je plaatst het grijze gedeelte over de lucht heen. De onderkant is ‘gewoon’ doorzichtig, dus het landschap blijft hetzelfde belicht. Op deze manier valt er een hoop contrast tussen de lucht en het landschap weg, en kun je wel correct belichten.

Je hebt filters met een harde overgang en met een zachte overgang. Harde overgangen kun je gebruiken als de horizon duidelijk in beeld is en de scheiding tussen de voorgrond en de lucht hard en duidelijk is.

Een zachte overgang komt beter van pas als de scheiding wat minder duidelijk is. Als je bijvoorbeeld te maken hebt met bergen of hoge gebouwen voor de lucht valt zo’n zachte overgang minder op.

Combineer de filters

Je kunt deze filters ook tegelijk gebruiken als je een filterhouder hebt. Zo kun je én met lange sluitertijden werken, én je lucht blijft goed belicht.

Kende jij dit geheim al?