Zoals velen van jullie weten was afgelopen jaar voor mij niet het allerleukste jaar. In juli 2017 belandde ik in mijn burn-out. Inmiddels ben ik nu voor zo’n 70% weer aan het werk, dus na bijna een jaar ben ik weer op de goede weg, ondanks blijvende ups en downs. Nadat ik mijn blogpost schreef merkte ik dat er heel veel mede-fotografen hetzelfde hadden meegemaakt, maar er nog steeds niet over durven te spreken, ook al zijn er soms veel twijfels en onduidelijkheden over het onderwerp. Daarom vandaag deze blogpost, waarin ik alle vragen van jullie beantwoordt!
Wat was voor jou de trigger om een burn-out te accepteren en er mee naar de buitenwereld te treden?
Eigenlijk had ik hier niet zo veel keuze in, in beiden niet. Een burn-out overkomt je gewoon, en je hebt het simpelweg maar te accepteren. Daar heb ik wel maanden over gedaan, want accepteren dat het allemaal niet meer lukt en dat je het anders moet gaan aanpakken is een hele kluif. Maar je kunt pas echt herstellen zodra je hebt geaccepteerd dat je work-ethic misschien niet zo heel succesvol was.
Ook moest ik er wel eerlijk over zijn online, vond ik. Ik moest immers al mijn bruiloften afzeggen, kon geen boekingen meer aannemen, mailde niet meer terug en er kwam niets meer online. Ik moest daar een verklaring voor geven. Ik had kunnen liegen maar op dat moment wilde ik alleen maar dat mijn afwezigheid begrepen werd, en er niet werd gedacht dat ik ‘gewoon geen zin had’ om te werken, of iets dergelijks.
Ik ben er wel meer open over geweest dan ik noodzakelijkerwijs had hoeven zijn, en dat heb ik gedaan omdat ik wil dat andere fotografen niet denken dat ze de enige zijn bij wie het allemaal soms niet lukt. Ik had wél het gevoel de enige te zijn met deze klachten, omdat niemand er over spreekt. Dat taboe wil ik doorbreken, en dat is ook de reden dat ik er nog steeds open over probeer te zijn.
Hoe herken je een burn-out?
Dit is uiteraard voor iedereen anders. Over het algemeen heeft een burn-out wel al een lange aanloop. Ik had al 2 jaar last van verschillende vage klachten, zowel lichamelijk als mentaal. Die klachten werden steeds erger, tot het moment dat ik voor mijn laatste twee klussen allebei toevallig heel erg ziek was. Ik dacht dat ik voedselvergiftiging of iets dergelijks had opgelopen, dus ik zocht er weinig achter. Dat bleken achteraf de laatste waarschuwingen. Een week later stortte ik op een maandagmorgen zomaar in.
Achteraf merk ik ook dat mijn waardenpatroon wat was verschoven in de maanden/jaren daarvoor. Langzaam maar zeker verdwenen mijn sporten, sociale contacten en andere hobby’s naar de achtergrond en vond ik alleen werk nog belangrijk. Alles ging over werk en ik deed haast niet anders meer.
Voel je je langere tijd neerslachtig of gestresst, of zit je gewoon niet lekker in je vel? Ga dan altijd naar de huisarts. Een burn-out is iets wat vaak een lange aanloop heeft, en als je er op tijd bij bent kun je het misschien voorkomen.
Wanneer besloot je dat je actie moest ondernemen?
Eigenlijk direct nadat ik ingestort was. Ik voelde me zo slecht dat ik direct wist dat dit geen kwestie van ‘even rustig aan en weer door’ was. Ik vond de stap naar een psycholoog wel eng (want ik ben toch niet gek?) maar heb er geen moment spijt van gehad. De hulp die ik heb gekregen was ontzettend waardevol en ik heb er ongelooflijk veel van geleerd.
Voor wie er benieuwd naar is, ik heb cognitieve gedragstherapie gekregen. Daarbij ga je samen met de psycholoog proberen je gedrags- en denkpatronen te veranderen.
Hoe werk je zonder stress?
Vroeger werkte ik standaard met to-do lijstjes. Die zwierven overal rond en de lijsten waren vaak eindeloos. Zodra ik aan het eind was gekomen, was er alweer een nieuw lijstje ontstaan, waardoor ik eigenlijk nooit klaar was. Daar kreeg ik soms stress van, omdat ik het gevoel had nooit even pauze te kunnen nemen. Er moest namelijk altijd wel iets.
Inmiddels weet ik dat dat niet zo is. Er ‘moet’ namelijk niet zo heel vaak iets. Ik vind alleen al heel snel dat iets ‘moet’, terwijl het vaak ook best een paar dagen later kan gebeuren.
Een ding tegelijk
To-do lijstjes zijn nog steeds mijn favoriete hulpmiddel, omdat ik het fijn vind als iets ‘uit mijn hoofd’ is. Dan kan ik het in elk geval niet vergeten. Maar ik schrijf niet meer zomaar alles op. Ik probeer nu nog maar één ding/project tegelijk te doen. In plaats van in één dag mijn mail te doen, social media te updaten, een blog te schrijven, een video op te nemen en vast de layout ontwerpen voor mijn nieuwe video serie, kies ik nu voor één enkel project.
Een voorbeeld: Stel, maandag is mijn administratie en maildag. Heb ik een nieuw video idee, dan werk ik dat niet meer meteen uit, want daar is de maandag niet voor. Ik schrijf het simpelweg op en kom er later in de week op terug. Zodra ik de administratie en mail af heb, ben ik dus klaar voor die dag! Natuurlijk, er is nog veel meer te doen, maar niet voor vandaag. Zo kan ik aan het eind van de dag tevreden mijn laptop dicht klappen, in plaats van gestresst te zijn omdat er nog zó veel op het lijstje stond.
Hoe gebruik je je tijd het meest productief?
Eigenlijk is dit heel simpel, door puur en alleen te doen wat je moet doen. Niet honderd keer Facebook checken, niet even naar Instagram en zeker niet even Netflix kijken. Gewoon doen wat je moet doen, en daarna mag je een korte pauze. Dit vergt wel wat discipline, maar werkt wel het fijnste! Zet desnoods een eierwekker of blokkeer je internet als noodmaatregel (er zijn zelfs apps om specifieke sites te blokkeren, voor als je echt wanhopig bent).
Wat kun je doen als je je gestresst voelt maar geen tandje terug kan doen (bijvoorbeeld met examens)?
Dit is ontzettend lastig en heel erg vervelend. Maar in de praktijk blijkt dat er vaak wel degelijk een stapje terug gedaan kan worden, ook al denk je van niet. Ik kreeg mijn burn-out in het midden van het bruidsseizoen. Ik kon dus écht niet uitvallen want er stonden 15 bruiloften op me te wachten, ziek worden was geen optie! Tot ik ineens helemaal niks meer kon, en ineens was het toen wel mogelijk om rustiger aan te doen. Het was verre van ideaal, eigenlijk gewoon drie keer kut, maar de wereld verging niet.
Het belangrijkste is om het op tijd aan te geven. Bij je baas, je decaan, of een ander vertrouwenspersoon. Er is altijd wel iets te regelen. Misschien kun je een vak laten vallen voor nu, zodat je dat later kunt maken, misschien zijn er wel speciale regelingen.. Je weet het nooit, maar geef altijd aan hoe je je voelt en denk nooit ‘ik heb geen keus’, want die heb je wel. Er zijn altijd mogelijkheden.
Hoe kun je fotografie succesvol combineren met een parttime of fulltime baan?
Dit is een hele moeilijke vraag waar ik zelf het antwoord nog niet helemaal op weet. Ik heb fotografie in elk geval altijd gecombineerd met een fulltime studie, en dat is mogelijk, maar zoals ik nu weet, niet zo’n slim plan. Waar ik echter tijdens mijn studie af en toe tussendoor nog wel even stiekem aan het werk kon, is dat op je werk natuurlijk niet het geval.
Je fotografie werk op een succesvolle en gezonde combineren met een fulltime baan lijkt me daarom ook echt onmogelijk. Je zult dan hoe dan ook in het weekend standaard werken, waardoor je geen vrije dagen meer overhoudt. Natuurlijk is dat mogelijk en zal dat ook best een tijdje goed gaan, maar heel erg geslaagd voor je gezondheid en je sociale leven of gezin lijkt dat me niet op de lange termijn. Daarnaast zul je altijd het gevoel houden dat je niet al je energie kunt steken in je fotografie werk, wat als gepassioneerd fotograaf natuurlijk ontzettend frustrerend is.
Prettiger lijkt het me om er parttime naast te werken. Zou houd je alsnog minstens 2 vrije dagen per week over, want vrije tijd is heel belangrijk! Zorg dat je na 6 uur niet meer hoeft te werken, en dat je minstens 1 (maar het liefst 2) dagen in de week hebt waarop je helemaal niets hoeft te doen. Op die manier bewaar je altijd rust in je week en blijft er ook tijd over voor sociale activiteiten en/of sport.
De conclusie van werken naast fotografie is dat je altijd keuzes zult moeten maken omdat je nou eenmaal niet álles kunt. Je kunt geen succesvolle fotograaf zijn naast je succesvolle fulltime baan. Een van de twee zal altijd op een lager pitje komen te staan.
Het was een hele lange blogpost, maar ik hoop oprecht dat het een beetje helpt om dit onderwerp uit de taboesfeer te halen. Niemand hoeft zich er voor te schamen en het heeft al helemaal niets met zwakte of onkunde te maken. Dus gaat het niet zo lekker met jou, zit je niet goed in je vel en zie je het gewoon soms allemaal helemaal niet meer zitten? Praat er dan over! Met wie dan ook, maar zorg dat je naar je lichaam luistert en ermee aan de slag gaat. Nu even ophouden met maar doorgaan, maar luister naar jezelf.
BewarenBewaren
BewarenBewaren